ვეფხისტყაოსანი (შოთა რუსთველი, ვეფხისტყაოსანი, ტექსტი და ვარიანტები აკაკი შანიძისა და ალექსანდრე ბარამიძის რედაქციით, თბილისი, 1966)

<< უკან

ავტორი	შოთა რუსთველი Shota Rustaveli
ეპოქა	XII-XIII სს-ის მიჯნა
თხზულება	ვეფხისტყაოსანი (შოთა რუსთველი, ვეფხისტყაოსანი, ტექსტი და ვარიანტები აკაკი შანიძისა და ალექსანდრე ბარამიძის რედაქციით, თბილისი, 1966)
სახეობა	პოეზია
ციტაცია	„შაირობა პირველადვე სიბრძნისაა ერთი დარგი, საღმრთო, საღმრთოდ გასაგონი, მსმენელთათვის დიდი მარგი, კვლა აქაცა ეამების, ვინცა ისმენს კაცი ვარგი, გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის, შაირია ამად კარგი.“ (სტრფ. 12 )
ტერმინი	გრძელი სიტყვა მოკლედ ითქმის ( არისტოტელე, პოეტიკა ) მარგი, ეამების, კარგი ( არისტოტელე, ნიკომაქეს ეთიკა, პლატონი, სახელმწიფო )

ნიკე. ვანი, ძვ.წ. II-I სს., ბრინჯაო, 22 x19 სმ. საქართველოს ეროვნული მუზეუმი

კომენტარი	ვეფხისტყაოსნის პროლოგისეული შაირობის რუსთველური თეორია ორიგინალური პოეტიკურ-ესთეტიკური და იმავდროულად, ეთიკურ-ფილოსოფიური ხასიათის კონცეფციაა: ვეფხისტყაოსნის ავტორის მიერ საზოგადოდ პოეზია - ე.ი., როგორც შაირობა ანუ პოეტის მიერ თავისი მხატვრული ნაწარმოების შექმნისა და მასთან მსმენელის / მკითხველის ზიარების პროცესი, ისე შაირი ანუ ამ პროცესის შედეგი, საკუთრივ პოეტური ქმნილება, - გამოცხადებულია, ერთი მხრივ, პოეტიკურ-ესთეტიკური, ხოლო, მეორე მხრივ, ეთიკურ-ფილოსოფიური თვალსაზრისით, სიკეთედ („კარგი“), რამდენადაც ის არის, ეთიკურ-ფილოსოფიური თვალსაზრისით: 1) უპირველეს ყოვლისა, სიბრძნის ნაყოფი, 2) ღვთაებრივი, 3) ღვთაებრივად გონებითშესამეცნებელი, 4) მსმენელთათვის დიდად სასარგებლო, და, ამასთანავე, 5) [პოეზიის] მოსმენისათვის გამოსადეგი ადამიანისათვის ამქვეყნადაც სასიამოვნო; ხოლო, პოეტიკურ-ესთეტიკური თვალსაზრისით: 1) მოკლედ თქმული, 2) გრძელი სიტყვა. ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, შაირობის რუსთველური თეორიის მეთოდოლოგიური წყაროებია: პლატონის სახელმწიფო (X, 607d), არისტოტელეს პოეტიკა და ნიკომაქეს ეთიკის VIII და X წიგნები. დაწვრ. იხ. ზ. ხინთიბიძე, შაირობის რუსთველური თეორიის მიმართებისათვის ანტიკურ ტრადიციასთან (ქართულად და ინგლისურად), ქართველოლოგი, ტ. 2 (17), http://kartvelologi.tsu.ge . იხ. აგრ. ზ. ხინთიბიძე, ჰომეროსის ეპოსის მხატვრული ერთიანობის არისტოტელესეული კონცეფცია და რუსთველის ვეფხისტყაოსანი, ქართველოლოგი, ტ. 15, თბილისი, 2009, გვ. 60-98 (ქართულად და ინგლისურად) [ზ.ხ.].

კომენტარი

ვეფხისტყაოსნის პროლოგისეული შაირობის რუსთველური თეორია ორიგინალური პოეტიკურ-ესთეტიკური და იმავდროულად, ეთიკურ-ფილოსოფიური ხასიათის კონცეფციაა: ვეფხისტყაოსნის ავტორის მიერ საზოგადოდ პოეზია - ე.ი., როგორც შაირობა ანუ პოეტის მიერ თავისი მხატვრული ნაწარმოების შექმნისა და მასთან მსმენელის / მკითხველის ზიარების პროცესი, ისე შაირი ანუ ამ პროცესის შედეგი, საკუთრივ პოეტური ქმნილება, - გამოცხადებულია, ერთი მხრივ, პოეტიკურ-ესთეტიკური, ხოლო, მეორე მხრივ, ეთიკურ-ფილოსოფიური თვალსაზრისით, სიკეთედ („კარგი“), რამდენადაც ის არის, ეთიკურ-ფილოსოფიური თვალსაზრისით: 1) უპირველეს ყოვლისა, სიბრძნის ნაყოფი, 2) ღვთაებრივი, 3) ღვთაებრივად გონებითშესამეცნებელი, 4) მსმენელთათვის დიდად სასარგებლო, და, ამასთანავე, 5) [პოეზიის] მოსმენისათვის გამოსადეგი ადამიანისათვის ამქვეყნადაც სასიამოვნო; ხოლო, პოეტიკურ-ესთეტიკური თვალსაზრისით: 1) მოკლედ თქმული, 2) გრძელი სიტყვა. ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, შაირობის რუსთველური თეორიის მეთოდოლოგიური წყაროებია: პლატონის სახელმწიფო (X, 607d), არისტოტელეს პოეტიკა და ნიკომაქეს ეთიკის VIII და X წიგნები. დაწვრ. იხ. ზ. ხინთიბიძე, შაირობის რუსთველური თეორიის მიმართებისათვის ანტიკურ ტრადიციასთან (ქართულად და ინგლისურად), ქართველოლოგი, ტ. 2 (17), http://kartvelologi.tsu.ge . იხ. აგრ. ზ. ხინთიბიძე, ჰომეროსის ეპოსის მხატვრული ერთიანობის არისტოტელესეული კონცეფცია და რუსთველის ვეფხისტყაოსანი, ქართველოლოგი, ტ. 15, თბილისი, 2009, გვ. 60-98 (ქართულად და ინგლისურად) [ზ.ხ.].

საძებნი ფრაზა